Dünya üzerinde nüfus popülasyonunun ve sanayileşmenin artması kent alanlarının genişlemesine yol açmıştır. Büyüyen kent alanları ise beraberinde daha fazla yaşam ve iş alanı ihtiyacını doğurmuştur. Bu ihtiyacı karşılayabilmek için ise inşaat sektörü günden güne hızlanmış ve artık insan gücü bu ihtiyacı zamanında karşılayabilmek için yetersiz hale gelmeye başlamıştır. Gelişen teknolojiyle beraber, kent alanlarında oluşan bu talebi daha hızlı karşılayabilmek için çeşitli makinalar üretilmeye başlanmıştır. Bu makinalar iş makinaları, yol ve asfalt makinaları ve endüstriyel makinalar olmak üzere temelde üç farklı şekilde gruplandırılmaktadırlar.
İş Makinası Türleri
Globalleşen dünyada insanların ihtiyaçları da günden güne artmaktadır. Bu ihtiyaçları karşılamak için teknolojik gelişmeler iyi bir anahtar görevi görmektedir. Gelişen teknoloji insan hayatını kolaylaştırmakta ve ihtiyaçlara daha hızlı ve çabuk erişilebilirlik sağlayarak arz – talep dengesini arttırmaktadır. Bu arz – talep dengesini karşılayabilmek için ülkeler sanayileşmeyi arttırarak endüstri sektörünü geliştirme üzerine yoğunlaşmaya başlamıştır. İnsan gücü bu nokta yetersiz kaldığı için de makinalaşma süreci hızlandırılmıştır. Ülkelerin gelişmişlik seviyeleri ve endüstri alanındaki hızlı ilerleyişleri iş makinalarına olan ihtiyacı arttırmıştır. İş makinaları; toprak kazımı, yeraltı ve yerüstü bakım, onarım ve imalatı, karayolu bakım, onarım ve imalatı, inşaat sektörü ve tarım başta olmak üzere birçok alanda çok amaçlı olarak kullanılmaktadır. Temelde paletli ve lastikli olmak üzere ikiye ayrılan iş makinaları kullanılacak alana göre detaylı olarak gruplandırılmaktadır. Aşağıda gruplandırılmış iş makinaları maddeler halinde verilmiştir.
- Yükleyici
- Kazıcı ve yükleyici
- Dozer
- Greyder
- Kazı makinası (ekskavatör)
- Damperli kamyon
- Skreyper
- Mini yükleyici
- Beton pompası
- Beton transmikseri
Endüstriyel Makinalar
Endüstriyel makinaları iş makinalarından ayıran en temel özellik çalışma prensibidir. İş makinaları genellikle endüstriyel makinalara oranla daha ağır işlerde ve dış ortamlarda kullanılırlar. Dış ortamlarda kullanılan iş makinalarını sürekli olarak şarj etmek mümkün değildir. Kullanım alanındaki güç ihtiyacını karşılayabilmek ve şarj sorununu ortadan kaldırabilmek için iş makinalarında dizel motor tercih edilmektedir. Bu sayede kesintisiz çalışma imkânı sunulabilmektedir. Daha çok iç ortamlarda kullanılan endüstriyel makinalara bakacak olursak, ağır iş gücüne gerek olmadığı için ve şarj problemi iç ortamlarda daha kolay çözülebileceği için çalışma prensibi olarak akülü şarj sistemleri tercih edilmektedir. İş makinalarına göre daha sınırlı hareket kabiliyetine sahip olan endüstriyel makinaları taşımak için zaman zaman nakliye araçlarına ihtiyaç olmaktadır. Endüstriyel makinalar kullanım alanlarına göre, aynı iş makinaları gibi, gruplandırılmaktadırlar. Aşağıda gruplandırılmış endüstriyel makinalar maddeler halinde verilmiştir.
- Temizlik makinası
- Forklift
- Kompresör
- Jeneratör
- İstif makinaları
Yol ve Asfalt Makinaları
Genellikle kullanımı, iş makinalarında olduğu gibi, dış mekanlarda tercih edilen yol ve asfalt makinaları dizel motor gücüne sahiptirler. Yüksek hareket kabiliyetleri bulunmaktadır. Asfalt yol kaplamaları, dökülen asfaltın sıkıştırma işlemleri, asfalt beton serimi, asfalt üretmek işlemleri gibi ihtiyaçları karşılamak için kullanılırlar. Aşağıda kullanım amacına göre üretilmiş yol ve asfalt makinaları maddeler halinde verilmiştir.
- Yol silindiri
- Finişer
- Frez
Bu yazımızda ağırlıklı olarak kazı makinelerini ele alacağız. Ekskavatör olarak bilinen kazı makineleri, ağır iş ekipmanı olarak geçmektedirler. Genellikle büyük inşaat ve kazı gibi toprak işlerinde kullanıldıkları içi kazı makinesi olarak adlandırılırlar. Üst ve alt seviyelerde kazı, kanal yol kazısı, sıyırma ve kırma gibi insan gücünün yetersiz ve yavaş kaldığı durumlarda sıklıkla tercih edilirler. Kazının yanı sıra yükleme ve kaldırma işlemleri için de kullanılan ekskavatörler, çalıştıkları zeminin türüne göre seçilerek lastikli ekskavatör ve paletli ekskavatör olmak üzere iki temel gruba ayrılırlar. Kepçe ekskavatör, şavul ekskavatör, kepçeli ekskavatör gibi farklı çeşitleri bulunmaktadır. Yapılacak işin gücü ve zemin türüne göre tercih edilen ekskavatör çeşidi değişmektedir.
Paletli Ekskavatörler
Paletli ekskavatörler, asfalt ve kaplama zeminde tahribat oluşturabildikleri için treyler ile taşınırlar ve gevşek zeminlerde kullanılırlar. Lastikli modellerine göre daha yüksek güce sahip oldukları için yükleme ve kanal açma gibi işlerde daha yüksek performans sağlamaktadırlar. Bu yüzden hafriyat kazma, yükleme ve taşıma gibi işlemlerde sıklıkla tercih edilmektedirler.
Lastikli Ekskavatörler
Lastikli ekskavatörler, asfalt ve kaplama zeminde tahribat oluşturmadıkları için sert zeminlerde kullanıma uygundurlar. Bu yüzden genellikle karayolu çalışmalarında lastikli ekskavatörler tercih edilmektedir. İş sağlığı ve güvenliği açısından iş sahası içerisinde destek ayakları üzerinde kullanılmalıdırlar. 50 ile 800 HP arasında motor gücüne ve 100 ton ağırlığa ulaşabilecek şekilde farklı kullanım alanlarına hitap edecek türde imal edilirler. Düz kepçeli, ters kepçeli, draglin kovalı veya çeneli gibi değişken makine fonksiyonları bulunmaktadır. Manevra kabiliyeti yüksek olan ekskavatörler, değişken makine fonksiyonları ile farklı özelliklere sahip olabilirler.
Ekskavatör Kullanımı
Ekskavatörler, kazıyıcı yükleyici sınıfında değerlendirilmektedirler. Türkiye Cumhuriyeti İş Kanunu gereğince kazıyıcı yükleyici sınıfında bulunan araçları kullanmak için ekskavatör operatörlük eğitiminin alınmış olması gerekmektedir. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından verilen eğitimlerin sonucunda alınan Yetki Belgesi ile ekskavatör operatörü olmaya hak kazanılır. Eğer ekskavatör trafiğe açık alanlarda kullanılacak ise Yetki Belgesinin yanı sıra G Sınıfı ehliyetinin de alınmış olması gerekmektedir. Ehliyete sahip olmayan operatörler, kazı makinalarını kanunen sadece fabrika sahası içerisinde kullanabilmektedirler.
Kazı Makinası Kiralamanın Avantajları
Kazı makinalarındaki bu çeşitlilik, yapılacak olan işin türüne göre, firmalar için kolaylık ve zaman tasarrufu sağlamaktadır. Sürekli olarak farklı alanlarda çalışma yapan firmalar için kazı makinası satın almak yerine, her görev tanımı için, doğru makinayı kiralamak ve farklı makina kombinasyonları yapabilmek daha kârlı olmaktadır. Kazı makinasını kiralamadan önce yukarıda belirtilen özelliklere göre makinanın kullanım amacı belirlenmelidir. Kullanım amacına göre doğru makina seçimi yapılır. Kazı makinası kiralamanın avantajlarını aşağıdaki şekillerde ele alabiliriz.
- Kazı makinası için yıllık periyodik olarak bakım yaptırılması gerekmektedir. Kiralayan firma için, bu bakımların takip edilmesi ve yaptırılması için oluşacak iş yükünü ortadan kaldırır.
- Kazı makinası için gerekli olan iş makinası trafik sigortası kiraya veren firma tarafından yapılmaktadır. Kiralık ekskavatör, ekskavatörü kiralayan firma açısından yıllık sigorta maliyetini ortadan kaldırmaktadır.
- Kazı makinası sahipleri, sahip oldukları araç başına vergi ödemekle mükelleftirler. Kazı makinası kiralayarak ödenecek olan bu vergiden muaf olup tasarruf sağlanabilir.
- Kazı makinalarını kullanmak için, Türkiye Cumhuriyeti İş Kanunu gereğince, Yetki Belgesine ve G Sınıfı Ehliyete sahip operatör gerekmektedir. Ekskavatör kiralarken, kiraya veren firmadan operatör talebinde bulunarak yetkili operatörlerden kullanım desteği alınabilir. Bu sayede çalışma sahasında emniyet tedbiri oluşturulmuş olunur.
- Kazı makinesi ekskavatör kiralayarak sahip olunan makina çeşitliliği arttırılabilir. Bu sayede farklı kombinasyonlarda görev sahibi olunarak müşteri portföy çeşitliliği sağlanabilmektedir.
- Farklı fiyat aralıklarında bulunan kazı makinaları ile uygun fiyatlı kiralama seçeneklerinden yararlanılabilir. Değişken ekskavatör fiyatları ile firma tarafından bütçe tasarrufu sağlanabilir.
- Kazı makinesi ekskavatör kiralamak kısa vadeli işler için kazı makinası alınma ihtiyacını ortadan kaldır. Bu sayede gereksiz harcamaların önüne geçilebilir.
- Kazı makinası kiralamak, kiralayacak olan firma için çalışma alanına uygun kazı makinası tercihi yapabilme imkânı oluşturmaktadır. Bu imkân neticesinde farklı zemin türlerinde de çalışma yapılabilmektedir.