Geçmişten günümüze, üretim alanında gelişmeler ve değişen dönüşen ihtiyaçlar, gerçekleşen savaşlar ve beraberinde getirdiği yıkımlar, zaman içinde iş makinalarının da değişip, gelişmesine, hatta inanılmaz boyutlarda hacim ve kapasitelere ulaşmalarına yol açmıştır.
Günümüzde ulaşılan yüksek teknoloji sayesinde iş makinası üretimi, geçmişte imkânsız görünen seviyelere çoktan ulaşılmış durumdadır. Tarım ve inşaat sektörleri başta olmak üzere; nakliye, savunma ve ağır sanayi üretimlerinde, hatta uzay yolculuklarına varana kadar her alanda iş makinası çeşitleri görmek ve bu heybetli makinaları çalışırken gördüğünüzde, hayretler içinde kalmamak neredeyse imkânsız. Yıllarca süren üretim süreleri, yüzlerce ton ağırlıkları, akıllara durgunluk veren boyutları ve ürettikleri inanılmaz iş hacimleri ile her zaman ilgi odağı olmuştur.
İş makinası üretim süreci bir bütün olarak düşünüldüğünde, en önemli aşamanın, AR-GE ve bu alanda yapılan yatırımlar olduğu yadsınamaz. Araştırma ve geliştirme faaliyetlerine ayırdıkları yüksek bütçeler ile ABD, Almanya ve Japonya, sektörün lider ülkeleri olarak konumlanmaktadır. Peki, günümüzde, bilinen en görkemli iş makinaları nasıl üretilmektedir?
İster küçük veya orta ölçekte, isterse devasa boyutlarda olsun, tüm makinalar için aslında üretim prensipleri büyük oranda birbirine çok yakındır. Temel aşama, iş makinası üretimi için gerekli tasarımın ortaya konması ve ham maddelerin temini ile başlar. Konu büyük çaplı makinalar olduğunda tasarım süreçlerinde çalışan mühendislerin sayısı, temin edilecek olan ham maddelerin ve diğer bileşenlerin miktar ve maliyetleri çok ciddi rakamlara ulaşacaktır.
Öncelik, tasarımda olduğu kadar, aynı zamanda uygulamaların yapılacağı ve üretimin gerçekleştirileceği tesisi de kapsar. Dolayısıyla, tasarlanan iş makinası üretim süreci için yeterli donanıma ve alana sahip tesis ihtiyacı bulunmaktadır. Verimlilik ve süreç yönetimi, bu türdeki üretimlerde yapılan planlamaların en önemli noktasıdır. Maliyetlerin de makinalar gibi devasa seviyelerde olacağını tahmin etmek güç değildir.
İş Makinası Üretim Aşamaları
Projenin Tasarlanması ve Yatırım Maliyetlerinin Belirlenmesi
Bu aşamada iş makinası yapımı için gerekli olan insan gücü istihdamı, iş makinası üretim süreci için gerekli olacak tüm malzemelerin araştırılması, satın alma planlaması, proje süresinin belirlenmesi ve tüm maliyetlerin tespit edilme işlemleri yapılır.
Mekanik ve Elektrik Tasarım Mühendisliği
İş makinası çeşitleri açısından tasarım süreçleri farklılık gösterebilir. Örneğin, operatörün bulunacağı iş makinası kabin imalatı, belirli güvenlik nitelikleri göz önünde bulundurularak yapılmalı ve uygulama sırasında, kontrol mekanizmalarının yönetilmesi açısından en yüksek verimlilikte olacak şekilde tasarlanmalıdır. Büyük boyutlu bir makina için denge, enerji tüketimi, çalışma süresi ve benzeri konular da dahil tüm detayların tasarımının gerçekleştirildiği süreçtir.
Tedarik ve İmalat Aşaması
Bu aşamada, daha önce belirlenmiş ham madde, yarı mamul, parça ve diğer tüm bileşenlerin, üretim projesinde belirlenmiş olan teslimat tarihlerine uygun olacak şekilde satın alma siparişlerinin verilmesi ve gerekli parçaların üretimi süreçlerinin başlatılması gerçekleştirilir. Her bir parça ayrı uzmanlık ve farklı üretim şartları gerektirebilir. Örneğin yıkım veya kazı işlerinde kullanmak için iş makinası tırnak imalatı ile makinanın kullanılacağı zeminle ilgili olarak, iş makinası palet imalatı, farklı malzeme, planlama ve üretim süreleri gerektirebilir. Çok iyi planlanması ve yakından takip edilmesi gereken bu süreçte, kalite kontrol aşamaları da yüksek önem taşımaktadır.
Mekanik Montaj Aşaması
İş makinası yapımı, montaj aşamasında büyük oranda tamamlanır. Tedarik ve imalat aşamasında temin edilen, ardından gerekli kontrolleri tamamlanıp, onaylanan tüm bileşenler, bu noktada bir araya getirilir. Mekanik işleyişin kusursuz akışını sağlamak için gerekli montaj ve montaj sonrası kontroller tamamlanarak, sonraki aşamaya geçilir.
Elektrik ve Enerji Montajı:
İş makinası çeşitleri farklı enerji türleriyle çalışır. Yine de tamamında elektrik aksamı mevcuttur. Bu aşamada, enerji türüne göre motor, doğalgaz ve elektrik bağlantıları gerçekleştirilir.
Test ve Onay Aşaması
Üretimi tamamlanmış olan makinanın, tüm testlerinin yapılması ve kullanılacağı alanda test edilmesi aşamasıdır.
İş Makinası Üreticileri
Peki, dünyanın en büyük iş makinaları, hangi firmalar tarafından üretilmektedir?
Caterpillar
Caterpillar Inc veya diğer adıyla CAT, dünyanın alanında lider iş makinası çeşitleri ve donanımları üreticilerinden biridir. Doğalgaz ve dizel yakıtlarıyla çalışan motor sistemleri, gaz türbin çeşitleri ve elektrikli lokomotif üreticisidir. ABD’nin Illinois eyaletinde yerleşik olan firma dünyanın en büyük ilk 500 firmasından biridir.
Komatsu Ltd.
Komatsu Ltd. Uzak doğu kökenli, iş makinası üretimi ve endüstriyel ekipman imalatı gerçekleştiren firmadır. Merkezi, Tokyo, Japonya’da bulunmaktadır. Komatsu, alanında dünyanın en büyük ikinci üreticisidir.
Hitachi Construction Machinery
Hitachi Construction Machinery, Taito, Japonya’da bulunan çok uluslu, ana faaliyet alanı iş makinası yapımı olan bir üreticidir. Hitachi Construction Machinery Co., Ltd. Kuruluşu 1970 yılında gerçekleşen firma, Japonya’da üretilen ilk mekanik ekskavatör projesine dahil olarak adım attığı sektörde, günümüzde çok önemli bir iş makinası çeşitleri ve ekipmanları üreticisi haline geldi.
Volvo Construction Equipment
Volvo Construction Equipment, Volvo şirketler grubunun bir parçasıdır. İsveçli firma, küresel bir tarım ve iş makinaları imalatçısıdır. 1832 yılında kurulan firma, İsveç’in en önemli makina üreticilerinden biridir. Ürün gamında, çok çeşitli tip ve özellikte iş makinaları bulunmaktadır. Volvo, çok uluslu bir firma olup, ABD’den Avrupa’ya, Güney Amerika’dan Uzakdoğu’ya kadar, hemen her kıtada üretim tesisleri bulunmaktadır.
Terex
Terex, West Port, ABD’nin Connecticut şehrinde yerleşik büyük çaplı bir iş makinaları üreticisidir. Şirketin asıl faaliyet alanı, çalışma platformu, yapı inşaatlarında kullanılmak üzere tasarlanmış vinçler, malzeme taşıma ve aktarma makinaları, yol yapım makinaları ve uluslararası nakliyede kullanılmak üzere konteyner yükleme vinçleri bulunur.
Liebherr Group
Liebherr Group, İsviçreli iş makinaları üreticisi olan firma. Hans Liebherr tarafından, 1949 yılında kurulmuştur. Şirketler grubu dahilinde toplam 130 şirket bulunmaktadır. Firmanın ana merkezi Bulle’dedir. Liebherr firması, dünyanın en büyük vinç üreticilerinden biridir.
Deere & Company (John Deere)
Deere & Company (John Deere), merkezi ABD’de konuşlanmış, ana faaliyet alanı olarak kendine tarım ve iş makinası üretimini seçmiş, uluslararası bir şirkettir.
Doosan Group
Doosan Group, Güney Kore’de bulunan çok uluslu bir firmadır. Nükleer reaktörler, termik santraller, su reaktörleri gibi tesislerin kurulumunu gerçekleştirmektedirler.
Atlas Copco
Atlas Copco, İsveç’te, 1873 yılından beri faaliyette olan bir firmadır. Endüstriyel araçlar, iş makinaları ve bağlantılı ekipmanları üreten şirket, çok uluslu operasyonlarını 30.000’den fazla personeli ile gerçekleştiren dünya çapında bir kurumdur.
New Holland Construction
New Holland Construction, New Holland Agriculture firması ile beraber, CNH çatısı altında iş makinası çeşitleri ve ekipmanları üretmektedir. Dünyada 100’e yakın ülkede faaliyet gösteren firma, iş makinası palet imalatı, dozerler, ekskavatörler, tekerlekli yükleyiciler, iş makinası tırnak imalatı gibi farklı ürün gruplarının üretimini gerçekleştirmektedir.
İlk sıralarda yer alan sektör devlerinin listesi böyle şekillenmektedir. Hep daha iyisini, daha hızlısını, daha fazlasını hedefleyen küresel şirketlerin rekabet ortamında, her geçen gün artan dünya nüfusuna ve çeşitlenen ihtiyaçlara yönelik olan iş makinası üretimi alanında, dönüşen teknolojinin de desteğiyle, sektörün gelişimi ve ilerlemesi kaçınılmaz görülmektedir. Giderek daha fazla işi, daha kısa zamanda gerçekleştirmek, devasa projeleri göz açıp kapayıncaya kadar tamamlamak, zamandan ve enerjiden tasarruf ederek, maliyetleri azaltmak konuları, bu sektörde temel öncelikler olarak göze çarpmaktadır.