Hızlı akışın yaşama hâkim olduğu modern dünyada makinalar, yaşamı kolaylaştıran en büyük yardımcılar arasındadır. Pek çok farklı işlev üstlenebilen makinalar arasında yer alan iş makinaları; imar, düzenleme, nakliye gibi işlemlerin üstesinden gelebilmektedir. İnsan vücudunun başardığı veya başaramadığı bu faaliyetleri iş makinaları üstün özellikleri sayesinde pratik şekilde halledebilmektedir. Birkaç komutunuzla günler sürecek işlerin üstünden dakikalar içerisinde gelen bu büyük yardımcılar, çalışma alanlarına ayrılabilmektedirler. Gerek tek gerekse ekip olarak iş alanlarında kullanılabilen bu araçlar, markalar tarafından çeşitlik niteliklere göre farklılaştırılmaktadırlar. Bu unsurlardan biri de hızdır. Hız, verimli sonucu en pratik şekilde sağlamada etkili olan nitelikler bütünüdür. Rekabet ortamının hâkim olduğu teknoloji çağında markalar en verimli hizmeti sunmak için üstün hıza sahip makinalar yaratmaya çalışmaktadır. Bu yazıda makinaların standart hızlarına ve Dünya üzerinde tasarlanan en hızlı makinalara göz atabilirsiniz.
İş Makinası Çeşitleri ve Standart Çalışma Hızları
İş makinaları görev bilinciyle hareket etmek üzere tasarlanmışladır. Herhangi bir iş makinasının tüm görevleri bir arada yerine getirebilmesi mümkün değildir. Tüm görevleri yerine getirebilmesi için çok sayıda fonksiyona sahip parçayı üzerinde barındırması gerekmektedir. Böyle bir şeyi gerçekleştirmek tasarımcılar tarafından olanaksız gibi gözükmese de ortaya çıkan aracın muhtemelen çok ağır hareket edeceğinden dolayı verimli performansın sağlanamayacağı ön görülmektedir. Tüm görevleri yerine getiren araçlar bulunamasa da iki veya üç fonksiyonu bir arada barındıran makinalara rastlanmaktadır. İş makinaları isimleri bu fonksiyonlara bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Çalışmalarda en yaygın kullanılan makinalar ve Türkçe karşılıkları şu şekilde sıralanmaktadır:
- Ekskavatör: Kazma fonksiyonlu iş makinasıdır. Türkçe karşılığı “kazıcı”dır.
- Loder: İş alanlarında malzemeleri başka bir araca veya alana nakleder. Türkçe karşılığı “yükleyici”dir.
- Bekoloder: Kazma ve yükleme olmak üzere iki fonksiyonludur. Türkçe karşılığı “kazıcı yükleyici”dir.
- Forklift: Çoğunlukla depolarda pratik şekilde yükleri taşıma fonksiyonuna sahiptir. Türkçe karşılığı “çatallı kaldıraç”tır.
- Dozer: Engebeli veya engelli alanları düzleme işlevini üstlenir. Türkçe karşılığı “yoldüzler”dir.
- Greyder: Toprakları düzleme fonksiyonuna sahiptir. Türkçe karşılığı “kazıyıcı”dır.
Yaygın kullanılanların yanı sıra jeneratör, platform, ışık kulesi, silindir, finişer, freze, geri dönüşüm, malzeme besleyici gibi makinalar; çoğunlukla fonksiyonlarıyla eşleşir. Boyut, tasarım şekli, motor gücü, yakıt kapasitesi gibi unsurlarla birbirlerinden ayrılabilen makinaların standart hızları da markalardan bağımsız olarak farklılık gösterebilmektedir. Her ne kadar farklı hız özelliklerine de sahip olsalar da iş makinaları çalışma prensipleri kapsamında hız sınırında ortaktırlar. Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından çizilen sınırlara göre makinalar; yerleşim yerlerinde ve şehirlerarası yolculuklarda 20 km’yi geçemez. Otoyollara ise ancak gerekli kurumlardan izin alındığı takdirde girebilirler.
Hız Sınırları Zorlayan İşlevli İş Makinaları
Makinalar her ne kadar belirli sınırlara tabi olsalar da markalar, üstün hıza yönelik tasarımlar meydana getirmek için çabalamıştır. Buharlı, gazlı, dizel motorlu, teknolojinin gelişmesiyle birlikte elektrikli iş makinaları tasarımlarında her daim performans odaklı çalışmalar meydana getirilmiştir. Sınırları zorlayıp sınıflarında hız yönünde çıkan iş makinaları:
JBC GT Kazıcı Bekoloder
JBC GT, Avustralya’da tasarlanmış kazıcı-yükleyici türünde bir iş makinasıdır. İlk kez 1988 yılında sürücülerin hizmetine açılmıştır. 2014 yılında performansı tescillen makina, 116,82 km/sa hız seviyesine sahiptir. Guinness Rekorlar Kitabı’na girmeyi başaran aynı araç, zamanda en hızlı iş makinaları nelerdir noktasında da resmi olarak zirvede yer alan araçtır. Kullanıma açıldığı günden bu yana her geçen gün özellikleri geliştirilen ürün, 14 yıl boyunca iş makina satın alımlarında zirvede yer alarak, bir başka rekoru daha elinde bulundurmaktadır. Makina ön bölümünde yükleme işlevini gerçekleştirmeye olanak tanıyan parçayı, arka bölümünde ise derin kazılar yapmayı sağlayan parçayı tasarımında barındırır. 1000 beygir güce sahip olan JBC GT, süper şarj özelliğine sahip büyük Chevrolet V8 motoru içinde barındırır. Pratik şekilde hızlanmak üzere tasarlanan makina, ABD’de piste çıkarak bütün rakiplerine en iyi olduğunu kanıtlamıştır.
Volvo P6870D ABG Finişer
Asfaltlama işlemlerinde kullanılan makinalardan biri olan finişer, özellikle şehir merkezlerinde yol bakım için vazgeçilmezdir. Hızlı iş makinaları ne işe yarar noktasında cevap, özellikle kalabalık şekilde trafiğin düzenli akmasına olanak tanıması olarak ortaya çıkar. Şehrin yoğunluğu düşünüldüğünde bir finişerin pratik şekilde fonskiyonunu yerine getirmesi her zaman için artıdır. İsviçre’de üretimi gerçekleştirilen Volvo P6870D ABG, hızlı sonuç verme bakımından şimdiye değin tasarlanan en iyi makinalardan biridir. 175 beygir motor gücüne sahip olan araç, saate 20 km hızla hareket edebilmektedir. Saatte 700 ton iş hacmine sahip olan finişer, 9 m genişliğe sahip olan yollarda, 10 saat boyunca aralıksız asfalt döşeme kabiliyetine sahiptir.
Caterpıllar CAT 24M Greyder
Greyder, yol yapım işlerinde olmazsa olmaz bir tesviye ürünüdür. Yollarda toprak kazıma, hendek kazma, alan genişletme, kar kürüme gibi çok sayıda işlemi gerçekleştirebilmektedir. Çok fonksiyonlu olmasına değin hantal yapısından dolayı genellikle işlemleri ağır tamamlar. Artırılmış özelliklerle imal edilen Caterpıllar CAT 24M ise sınıfındaki ürünler arasında hızlı sonuç almada daha etkilidir. Üretim merkezi Amerika Birleşik Devletleri olan makina, yüksek performansa olanak tanıyan 535 beygir gücünde motora sahiptir. 17 m uzunluğa, 73 ton ağırlığa sahip olan ürün; saatte 42 km hızla hareket edebilmektedir. 55 cm’ye kadar derin noktalarda çalışabilen makina, yol bakım çalışmalarının en hızlı şekilde tamamlanmasına olanak tanır.
Vögele MT 3000-2i Ofset Malzeme Besleyici
Malzeme besleyici, farklı inşa işlemlerine işlevli şekilde eşlik eden bir iş makinası türüdür. Bu tarz hızlı iş makinaları nerelerde kullanılır noktasında cevap; yol çalışmalarıdır. Devasa otobanların inşasında veya çeşitli onarım işlemlerinde pratik şekilde asfalt takviyesi sağlayabilirler. Vögele MT 3000-2i Ofset, malzeme taşıyıcılar arasında en hızlı sonuca vardıranlardan biri olarak kabul edilmektedir. Üretim merkezi Almanya olan tasarım dakikada 250 kare çalışma hızına sahiptir. Saatte standart seyahat hızı ise 6 km olarak kayıtlara geçmektedir.
Wirtgen WR 250 Toprak Geri Dönüşüm Makinası
Geri dönüşüm makinası, yol bakım çalışmaların kullanılmaz duruma gelen asfalt parçalarını tekrardan yüksek kaliteli yol malzemesi haline getirmeyi mümkün kılar. Bıraktığı soğuk etkiyle bulunduğu konumda net işlev sağlayan araç, diğer makinalara göre daha sonradan bakımlarda kullanılmaya başlamıştır. Almanya üretim Wirtgen WR 250, üstün nitelikleriyle hızlı dönüşüm sağlamada sınıfının en iyilerindendir. 2,5 m çalışma alanına ve 50 cm derine inme özelliklerine sahiptir. 770 beygir motor kapasitesi sahip makina, saatte 12 km hız yapabilmektedir. Bu niteliklerle toprağın stabilizesini standartlardan çok hızlı tamamlayıp insanlara pratik hizmet sunabilmektedir.
Deere 764 High-Speed Dozer
Yol bakım, düzleme işlemlerinde iş makinaları çeşitleri arasında dozer vazgeçilmez makinalardan biridir. Hızlı bir dozere başvurmak, çoğu zaman için zamandan tasarrufun en pratik yolu olabilir. Hıza ihtiyaç duyanlar için Deere tarafından tasarlanan 764 High-Speed Dozer doğru adres olabilir. Devasa yol inşaatı veya büyük alanlarda inşa faaliyeti sürdürmek isteyenler için artırılmış nitelikleriyle sunulmaktadır. Dörtlü lastik palet, 132 inç altı taraflı bıçak, güçlü motor detaylarıyla sınıfında en iyiler arasında yer almaktadır. Eğim kontrol sistemiyle sarsıntılara karşı ekstra önlem alabilmektedir. Palet yapısıyla her çeşit zeminle uyumlu olarak çalışabilen dozer, sınır tanımaksızın hızlı sonuç almaya olanak tanır. Maksimum gücü 157 kW’dır. Çok yönlü özellikleriyle saatte 28 km’ye kadar hız yakalayabilen makina, pratik tesviye sonuçları almayı mümkün kılar.