Asfalt, nihai hali ile kum ve çakıl karışımlarından bir araya gelmesinden oluşan, ana hammaddesi petrol katranı içeren homojen bir karışımdır. Kıvam bakımından yarı katı veya tam katı olarak bulunabilir. Maliyet bakımından da avantaj sağlayan asfaltın kullanımı yoğun olarak yapılır. Asfalt kullanımı genellikle yol yapımında kullanılır. Asfalt makinaları tarafından yere düzgün bir şekilde serilmesi sağlanır. Yol için alt yapı da ve üst yapıda birlikte kullanım gösterilebilir. Alt yapı kısmındaki, dolgu ve yarmalar oluşturulur, sonrasında ise üst yapı da yükü altyapıya homojen olarak dağıtılmasını sağlar. Bunu beton, asfalt veya ikisinin karışımından elde edilen madde ile asfalt makinası ile yapılması sağlanır. Asfalt uygulaması yapılırken kaliteli bir iş çıkarılmak isteniyorsa, iyi bir asfalt makina kullanılması şarttır. Bu makinaların belli başlı özellikleri vardır;
- Asfalt uygulaması yapacak alana uygun olması.
- Yeterli kapasitesinin bulunması.
- Yakıt tasarruflu olması ile maliyetlerin düşmesini destekler.
- Çevre hassasiyeti olan teknik özellikli makina opsiyonları tercih edilmelidir. Bu gibi genel özellikler iyi bir asfalt makinası için sıralanabilir. Asfaltlama yapılırken çeşitli makina parkurları kullanımı mevcuttur. Hepsinin farklı işlevleri olmasına karşın, hedef kaliteli işler çıkarabilmektir.
Asfalt Makinaları Çeşitleri
Asfalt kullanımı sağlanırken farklı makina formları birlikte kullanımı sağlanır. Bu makinalar arasında finişer diye tabir edilen asfalt serme makinası, silindirler, asfalt kazıma, kırma ve düzeltme makinası, asfalt taşıma da kullanılan kamyonlar olarak sıralanabilir.
Asfalt Serme Makinası
Asfalt makinaları içerisinde en fazla yük bu makina üzerindedir. Çalışma yapılacak alana özel bir nakliye ile getirilen makine, haznesine asfaltın yüklenmesi ile daha önceden düz hale getirilmiş zemine asfaltı sermeyi sağlar. Kumanda programında belirli bir kalınlıkta asfaltın yere düz bir şekilde dökülmesini yapar. Bu asfalt makinası gerekli eğitimi almış sertifika sahibi operatörler tarafından kullanım sağlanır. Yeterli iş güvenliği önlemleri alınarak işlemlerin yapılması esas unsur olarak karşınıza çıkar. Asfalt serme makinası olarak bir diğer ismi de finişer olarak adlandırılır. Çok çeşitli türleri vardır. Yapılacak iş yoğunluğuna göre paletli veya düz olarak tercihi yapılır. Genelde paletli finişerlerin kullanımı yoğundur. Büyük yol yapımında, otopark ve havaalanı inşaalarında kullanımı gerçekleştirilir. Hidrolik yükleme ayaklarının desteği ile kolay bir şekilde yükleme ve taşıma yapabilir. Paletli finişerler 16 metreye kadar geniş bir serim yapabilmesi için tasarlanmıştır. Aynı zamanda 0.7 metre kalınlığa kadar asfalt serebilme kapasitesi mevcuttur. Operatörü için kullanım konforu sağlayan finişerlerin bakım ve yakıt ikmali de çok rahat bir şekilde yapılabilmektedir.
Silindir Makinaları
Asfalt makinaları arasında son işlemi yapan silindirlerdir. Finişerlerin düz bir şekilde döküm yapıp düzelttiği asfaltın üzerinden geçerek son şeklini vermeyi sağlar. Üzerinden geçtiği asfaltı iyice yola yapışmasını ve sıkıştırmaya yarar. Normal bir silindir makinasında gövde ve metal silindir şeklinde bulunur. Standart ve küçük işlemleri yeterince yapabilmesini sağlar. Ancak daha detaylı işler için farklı silindir tipleri de mevcuttur. Statik, dinamik ve tokmaklar olarak üç farklı grupta incelenebilir. Statik sıkıştırma sistemlerine göre;
- Demir / çelik bandajlı silindir makinaları; yüzeysel işlemleri yapabilmek için zemine yukarıdan aşağıya doğru baskı yapan makinalardır. Pürüzsüz ve buruşuklukları gideren bir zemin oluşturmaya imkân tanır.
- Keçi ayaklı silindir; kuru killi zeminlerin yüzey kısmına yapacağı baskı ile işlem yapar. Zeminde kompakt bir çalışma sağlar ve ince kil zeminlerde kullanımı tercih edilir.
- Küt ayaklı silindir; keçi ayaklı silindirlere benzer, ancak bu silindirler ıslak zeminde kullanımı sağlanır. Daha kısa, ancak daha geniş ve dikdörtgen yapılı ayaklara sahiptir.
- Lastik tekerlekli silindirler; birbirine yakın lastiklerden oluşan dış tasarımı ile ince ve kaba taneli zeminlerde, killi zeminlerde kaliteli bir sıkıştırma yapar. Daha eski tip modellerinde çekilerek, elle kullanımı da yapılan makinalardır. Lastik ağırlığı ve tekerlek basıncı birbiri ile orantılıdır, basınç durumunda artma sağlanırsa daha kaliteli işler çıkmasını destekler.
- Kafes ızgaraları silindirler; ekstra yüklemesi ve iş yapılacak alana taşınması gerekir. Ağır metal malzemeden, görüntüsü kafes şeklinde olan silindirler ağırlığı 11.000 kg a kadar ulaşabilmektedir. Tüm zeminlerde çalışma yapabilir, ancak hız kontrolü sağlanması gerekir. Yoksa kafesin zarar görebilmesi mümkün hale gelir.
Statik sıkıştırma yapan silindirler beş farklı grupta incelenebilir.
Dinamik sistemi olan silindir makinaları için;
- Vibrasyonlu silindirler; az kohezyon bulunan zeminlerde ve granürlü zeminlerde kullanımı için uygundur. Uygulama yaparken verdiği titreşimler sayesinde zeminin partiküllerine iletim yaparak yoğunluğunu arttırmaya yardımcı olur.
- Plaka vibratörler; dikdörtgen şeklinde bir gövdeye tasarımı yapılır. Merkez kuvvetinin uyguladığı hafi sıçramayı andıran şekilde uygulaması mümkündür. Daha küçük işlerde kullanımı sağlanır. Mesela; yama işlemlerinde, boru kenarlarında ve orta büyüklükte ki kanallar üzerinde konforlu bir kullanım yapılması sağlanır.
- Dâhili vibratör; elle veya bir vinç yardımı ile zemin üzerine uygulama yapması sağlanır. Yeterli sıkıştırma yapılmamış bölgelerde kullanılır ve maliyeti yüksek bir silindir olarak görülür.
- Elle çekilir vibrasyonlu silindir; tek tamburlu bir gövde üzerine olup, taşıması kolay yapılan bir silindir olarak kullanılır. Küçük tamir işleri için, park ve basit alanlarda kullanımı sağlanır.
Dinamik sistemli silindirler için dört farklı grupta incelemesi yapılabilir.
Son silindir çeşidi ise tokmaklar, bu da kendi arasında iki farklı grupta incelemesi yapılır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir;
- Sıçrayan tokmaklar; kaba taneli zeminlerde doyurucu bir ağırlık vererek çalışması sağlanır.
- Kren tokmaklar; vinç yardımı ile yukarı kaldırılan tokmaklar yüksekten aşağı doğru inip baskı yapar. Bu sayede zemin, kaba taneli zeminleri düzeltmek için kullanılabilir. Bununla birlikte silindir çeşitleri tamamlanmıştır. Asfalt makinaları arasında en çok ihtiyaç duyulan makina olarak karşınıza çıkar. Bu sayede çalışma alanı ve türleri en çok makinadır.
Asfalt Kazıma, Kırma ve Düzeltme Makinaları
Asfalt kazıma makinaları, tabakanın tamamen kaldırılması ve sökme işlemini yapıp bir kamyona yükleyen makinalar olarak kullanımı sağlanır. Asfalt dökülecek alana önceden getirilir, detaylı işlem yapan asfalt makinası olarak kullanılır. Döşenecek zeminde temizleme yaparak asfaltın kolay bir şekilde yapılabilmesini sağlar. Asfalt kazıma makinası, kırmaya başladıktan sonra çalışma yapmasının önünü açar. Asfalt kırma makinası çalışmaya başlar, sonrasında ise kazıma makinası toplayıp çıkan hafriyatı kamyonlara yüklemeyi sağlar. Verimli bir asfalt kırma makinası ile çalışılması işe bir an önce başlamayı destekler ve pratiklikle birlikte hızlı bir çalışma imkânı tanır.
Asfalt Makinaları Temini ve Maliyetleri
Asfalt makinaları, kullanımını genellikle büyük yüklenici firmaları, belediyeler ve karayolları yapmaktadır. Satın alma yöntemi yapılarak sürekli bünyesinde bulundurma durumu sağlanabilir. Böylece makina ile ilgili kullanım hakkı ömürlük olarak satın alan firma ait olur. Bakımı ve teknik sorunları gibi tüm işlemlerle bizzat ilgilenmek gerekir. Ancak asfalt makinaları çalışma durumuna göre kiralanabilir özellikleri de vardır. Belirli sürelerde yapılacak işler ile ilgili asfalt makinaları kiralama yapan firmalarla anlaşma sağlanır, bakımı ve diğer teknik sorumluluk kiralama firmasına yüklenebilir. Her iki seçenekte de kullanımı yapacak firmalara aittir ve bütçeleme de söz konusudur. Tüm planlamalar yapıldıktan sonra alım yapılması sağlanır.